Artysta pójdzie do sądu po tantiemy

Jak ustalić najlepsze tantiemy, nie krzywdząc ani artystów, ani nadawców? Prawdopodobnie jesienią podjęte zostaną próby negocjacji przed Komisją Prawa Autorskiego. Obie strony już teraz powinny gromadzić argumenty.

We wrześniu może dojść do dużej batalii nadawców publicznych i prywatnych z organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Nadawcy dostali do ręki potężny oręż w negocjacjach – mogą negocjować wysokość stawek za korzystanie z utworów.

Jednocześnie jednak artyści i inni twórcy, reprezentowani przez organizacje zbiorowo zarządzające ich prawami autorskimi, na równych zasadach brać będą udział w ustalaniu wysokości swoich tantiem. Tabele zatwierdzone na podstawie dotychczasowych przepisów, mające charakter stawek minimalnych, tracą moc po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie, czyli już w najbliższych tygodniach.

Ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wprowadziła w tym zakresie dużą modyfikację, a to ze względu na niekonstytucyjność niektórych dotychczasowych rozwiązań.

Wyrokiem jeszcze z 24 stycznia 2006 r. w sprawie sygn. akt SK 40/04 Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją przepis art. 108 ust. 3 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Stosownie do tego przepisu Komisja Prawa Autorskiego zatwierdzała lub odmawiała zatwierdzenia przedstawionych przez organizacje zbiorowego zarządzania tabel wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub artystycznych wykonań objętych zbiorowym zarządzaniem, jak również wskazywała właściwą organizację zbiorowego zarządzania.

Przepis ten budził wątpliwości w praktyce, m.in. w zakresie rodzaju wynagrodzeń, które mogły być w tym trybie ustalane. Najistotniejszym jednak problemem dostrzeżonym przez Trybunał Konstytucyjny był brak możliwości uczestniczenia w tym postępowaniu użytkowników praw autorskich lub pokrewnych, czyli grona szeroko rozumianych nadawców.

Nie mieli oni prawa do występowania w tym postępowaniu w charakterze strony i choć często byli faktycznie dopuszczani, nie mieli żadnych już uprawnień do uczestnictwa w procesie tworzenia tabel wynagrodzeń. Zdaniem zaś Trybunału prawidłowy projekt tabel wynagrodzeń to taki, który został sporządzony przy równoprawnym współudziale przedstawicieli wszystkich stron przyszłych potencjalnych umów.

Obecnie postępowanie dotyczące zatwierdzenia tabel wynagrodzeń toczy się przed pięcioosobowym zespołem orzekającym arbitrów Komisji Prawa Autorskiego. Prawo do złożenia wniosku mają organizacje zbiorowego zarządzania, przy czym mogą one występować wspólnie.

Wyraźnie wyartykułowane jest, że uczestnicy postępowania to nie tylko organizacja, która złożyła wniosek oraz inne organizacje zbiorowego zarządzania, które zechcą się przyłączyć, ale także organizacje zrzeszające podmioty korzystające z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, których działalność obejmuje pola eksploatacji wynikające z tabel wynagrodzeń.

Z jednej więc strony występować będą organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, z drugiej zaś zrzeszenia mediów publicznych i prywatnych. Jest to niezwykle istotne i korzystne dla obu stron, albowiem wystąpienie grupowe – przy założeniu, że postępowanie przed Komisją zakończy się w sposób satysfakcjonujący dla wszystkich – umożliwia pełne i przekrojowe przedstawienie argumentów zarówno twórców, jak i nadawców.

Dodatkowo pozytywny jest krótki czas przewidziany na zakończenie postępowania – sześć miesięcy, chyba że wszyscy uczestnicy postępowania wyrażą zgodę na określone przedłużenie tego terminu.

Każdy uczestnik postępowania niezadowolony z orzeczenia Komisji, niezależnie od tego, czy reprezentuje twórców, czy nadawców, może złożyć w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu orzeczenia z uzasadnieniem wniosek o zatwierdzenie albo odmowę zatwierdzenia tabeli wynagrodzeń, w całości albo w części, przez sąd. Właściwym sądem dla wszystkich tych spraw jest, na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 lutego 2011 r., Sąd Okręgowy w Poznaniu.

Pozostaje mieć nadzieję, że sprawa tabel zamknie się już na etapie postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego. Szkoda czasu na dodatkowe obciążanie sądu powszechnego sprawami, które z powodzeniem zakończyć można w pewnym sensie polubownie. Do tego konieczne jest jednak rozsądne skupienie wszystkich interesów po każdej ze stron, jak również umiejętna argumentacja w toku postępowania przed Komisją.

Źródło: Jacek Świeca – radca prawny, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, ekspert BCC; Marketing przy kawie